Vruchtbaarheid na Chemo

In Nederland krijgen per jaar ongeveer 1800 vrouwen jonger dan 40 jaar kanker. Omdat veel kankersoorten steeds beter behandeld kunnen worden, neemt het aantal vrouwen in de vruchtbare levensfase die een behandeling voor kanker hebben ondergaan toe. Daarom zijn vruchtbaarheid en zwangerschap na kankerbehandeling belangrijke onderwerpen geworden die besproken moeten worden voordat een behandeling gaat plaatsvinden.

Chemotherapie remt de celdeling, ook de deling van follikelcellen in de eierstok. Daarom kan er een tijdelijke of blijvende uitval ontstaan van de ovariële hormoonproductie en de eisprong. Hierdoor zal meestal tijdens de behandeling met chemotherapie de menstruele cyclus verdwijnen.

Vaak komt enige tijd na het einde van de behandeling de cyclus weer terug en kan een vrouw weer zwanger worden. Of dit gebeurt, is wel mede afhankelijk van de leeftijd van de patiënte en het soort chemotherapie die is gegeven.
Hoe jonger een vrouw is, des te groter de kans dat de cyclus weer op gang komt. Als een vrouw niet meer gaat menstrueren, is de kans dat zij nog zwanger kan worden erg klein, zelfs met geassisteerde voortplanting zoals IVF. Vrouwen boven de 40 jaar hebben een grotere kans om in de overgang te komen door de chemotherapie. Er is onderzoek gedaan of met het geven van bepaalde hormonen tijdens de chemotherapie de eierstokken beschermd kunnen worden. De resultaten van deze onderzoeken zijn echter nog niet eenduidig. Vooralsnog is dit nog geen standaard advies.

Door de komst van de vruchtbaarheidstechnieken (IVF, invriezen van eicellen, invriezen van een volledige eierstok of een deel hiervan) zijn er meer mogelijkheden gekomen voor jonge vrouwen om hun vruchtbaarheid veilig te stellen voor het starten van de behandeling. Of er tijd genoeg is om dit te doen en de behandeling hiervoor uit te stellen, moet per patiënte worden bekeken. Ook moet een afweging worden gemaakt of de hormonale behandeling die onderdeel uitmaakt van de procedure veilig genoeg is bij bijvoorbeeld hormoongevoelige tumoren.

Naast chemotherapie zijn operatie en bestraling belangrijke therapievormen van kanker. Soms is het bij de behandeling van gynaecologische kanker nodig om de baarmoeder of de eierstokken te verwijderen. Uiteraard heeft dit gevolgen voor de vruchtbaarheid en kunnen adoptie, eiceldonatie of draagmoederschap nog de enige opties zijn. Bestraling van de eierstokken en baarmoeder zal tot onvruchtbaarheid leiden. Soms kunnen dan wel de eierstokken uit het bestralingsgebied worden verplaatst.

Tijdens de behandeling is het uiteraard niet aan te raden om zwanger te worden. Een zwangerschap hoeft echter meestal niet te worden afgebroken als er kanker wordt gediagnosticeerd. Verschillende soorten chemotherapie kunnen in de zwangerschap worden gegeven. Vaak wordt geadviseerd om een bepaalde tijd te wachten voordat een zwangerschap kan worden nagestreefd. Dit heeft te maken met de kans dat de kanker terugkomt, met het herstellen van alle behandelingen en het verdwijnen van de chemotherapie uit het lichaam. Als er daarna een zwangerschap ontstaat, lijken er niet meer aangeboren afwijkingen te zijn.

Christianne Lok