Trofoblastziekten

Wat zijn trofoblastziekten?

Trofoblastziekten is de naam voor verschillende ziektebeelden die hun oorsprong vinden in de cellen die de moederkoek (gaan) vormen tijdens een zwangerschap. De moederkoek wordt ook wel de placenta genoemd. Er zijn verschillende soorten trofoblastziekten.

Meest voorkomende trofoblastziekten:

  • Complete en partiële mola hydatidosa (mola-zwangerschap)
  • Persisterende trofoblastziekten

Zeldzame trofoblastziekten:

  • Choriocarcinoom
  • Placental Site Trophoblastic Tumor (PSTT)
  • Epithelioid Trophoblastic Tumor (ETT)
  • Placental Site Nodule (PSN)
  • Exaggerated Placental Site Reaction (EPS)

Elk van deze ziekte heeft zijn eigen kenmerken en beloop en daarom is het belangrijk om onderscheid te maken tussen deze verschillende vormen. Wat trofoblastziekten gemeenschappelijk hebben is dat ze ontstaan uit trofoblastcellen; deze trofoblastcellen produceren het zwangerschapshormoon hCG. Het hCG is een belangrijke merkstof voor de ziekte activiteit. Trofoblastziekten zijn zeldzaam en komen 1 tot 2 keer per 1000 zwangerschappen voor.

De Engelse term voor trofoblastziekten is: Gestational Trophoblastic Disease (GTD)

Wat zijn  goedaardige en kwaadaardige trofoblastziekten?

Het beloop van trofoblastziekten varieert van relatief onschuldig tot zeer ernstig en levensbedreigend. Een aanvankelijk goedaardige trofoblastziekte kan zich ontwikkelen tot een vorm van kanker die kan uitzaaien en uitgebreidere therapie behoeft. Deze kwaadaardige trofoblastziekten worden ook wel trofoblasttumoren genoemd.

De Engelse term voor deze trofoblasttumoren is: Gestational Trophoblastic Neoplasia (GTN)

Een complete of partiële mola-zwangerschap is een goedaardige trofoblastziekte. De mola-zwangerschap kan zich echter ontwikkelen tot een ‘persisterende trofoblastziekte’, die als een vorm van kanker kan worden beschouwd.
EPS en PSN zijn zeer zeldzame goedaardige trofoblastziekten. Het choriocarcinoom, PSTT en ETT worden altijd als kanker beschouwd.

Hoe wordt een trofoblastziekte vastgesteld?

Symptomen

De klachten kunnen uiteenlopend zijn, maar vaak betreft het vaginaal bloedverlies aan het begin van een zwangerschap. Het kan ook zo zijn dat er geen klachten zijn, maar dat bij de eerste echo een afwijkend beeld wordt gezien.

Lichamelijk onderzoek

Bij het eerste consult zal de arts een in- of uitwendig onderzoek verrichten. De arts voelt onder andere hoe groot de baarmoeder is en kijkt of er afwijkingen zijn in bijvoorbeeld de vagina.

Echoscopie

Bij een verdenking op een trofoblastziekte bekijkt de arts met behulp van transvaginale echo of er een beeld van een trofoblastziekte is. Uiteraard wordt ook naar andere afwijkingen gekeken omdat de diagnose pas zeker gesteld kan worden na het weefselonderzoek. Een transvaginale echo is een echo via de vagina en wordt ook wel inwendige echo genoemd.

Laboratoriumonderzoek

Bij verdenking op een trofoblastziekte wordt bloedonderzoek gedaan. Daarbij wordt met name de concentratie van het zwangerschapshormoon (humaan chorion gonadotrofine) hCG in het bloed bepaald. Omdat trofoblastziekten verschillende vormen van hCG kunnen produceren, wordt het bloed opgestuurd naar een gespecialiseerd referentie laboratorium in Nijmegen.

Weefselonderzoek

Weefselonderzoek is noodzakelijk om een trofoblastziekte en het type trofoblastziekte vast te stellen. Het weefsel is meestal afkomstig uit de baarmoeder en wordt verkregen tijdens een vacuümcurettage  een hysteroscopie  of bij het verwijderen van de baarmoeder. Een enkele keer wordt een afwijking elders in het lichaam onderzocht die verdacht is voor een uitzaaiing. Het weefselonderzoek wordt verricht door een patholoog in het laboratorium met behulp van microscopisch onderzoek. Aan de hand van de verschillende kenmerken kan de patholoog onderscheiden om welk soort trofoblastziekte het gaat.

Bij een kwaadaardige trofoblastziekte zal de gynaecoloog naast bovengenoemd onderzoek nog aanvullend onderzoek doen om de uitgebreidheid van de ziekte te bepalen en om te onderzoeken of er uitzaaiingen zijn. U kunt één of meer van de volgende onderzoeken krijgen:
Longfoto
CT-scan
MRI-scan

Kan de ziekte zich buiten de baarmoeder verspreiden?

Kwaadaardige trofoblastziekten (persisterende trofoblastziekte, choriocarcinoom, PSTT en ETT) kunnen uitzaaien. Een trofoblastziekte kan via het bloed uitzaaien naar de longen, vagina, lever, milt en hersenen. Via de lymfebanen kan een trofoblastziekte zich uitzaaien naar de lymfklieren. Meestal worden uitgezaaide trofoblastziekten behandeld met chemotherapie. Uitzaaiingen in de longen en vagina zijn over het algemeen heel goed te behandelen met chemotherapie. Soms wordt een uitzaaiing chirurgisch verwijderd.
Als er uitzaaiingen zijn, kunnen er klachten optreden die door de uitzaaiingen worden veroorzaakt. Zoals hoesten bij uitzaaiingen in de longen (soms met bloed) of neurologische klachten bij uitzaaiingen in de hersenen.
Hoe en waar worden trofoblastziekten behandeld?

De goedaardige trofoblastziekte mola hydatidosa kan in principe worden behandeld in ieder ziekenhuis. Er wordt als eerste behandeling een vacuümcurettage verricht door een gynaecoloog.

Een kwaadaardige trofoblastziekte wordt bij voorkeur behandeld in een gespecialiseerd of oncologisch centrum, meestal een Universitair Medisch Centrum. Behandelingen met chemotherapie worden begeleid door een medisch oncoloog. Sommige patiënten krijgen een combinatie van een operatie en chemotherapie. Bij een kwaadaardige trofoblastziekte hangt de behandeling af van het stadium en de soort trofoblastziekte.

Chemotherapie:

  • Enkelvoudige chemotherapie
  • Gecombineerde chemotherapie

Operatie:

  • Vacuümcurettage
  • Verwijderen van de baarmoeder (eventueel met eierstokken, klieren en aangedaan weefsel in het bekken)
  • Verwijderen van uitzaaiing(en) (metastatectomie)

Waar kan ik in contact komen met lotgenoten?

Er bestaat geen landelijke hulporganisatie die zich speciaal richt op vrouwen met trofoblastziekten. Wel bestaat netwerk Olijf, een patiëntenvereniging voor vrouwen met gynaecologische kanker. Patiënten met een trofoblastziekte (gynaecologische kanker) zijn hier zeer welkom. Het contact tussen lotgenoten is de basis van hun patiëntenorganisatie.

Ook bestaat er de landelijke patienten vereniging Freya die vanuit ervaringsdeskundigheid een luisterend oor kan bieden en informatie kan verstrekken aan paren die ongewild kinderloos zijn. Freya kan mogelijk ook bemiddelen bij lotgenotencontact voor problemen rond (herhaalde) miskramen en een mola-zwangerschap.

Waar kan ik meer informatie vinden over trofoblastziekten?

Wetenschappelijke publicatie:

Betrouwbare websites: